آذوح: چهار صفری که حالا جلوی اسکناسهای هزارتومان به بالا دیده می شود قرار است در یک بازه زمانی سه ساله حذف شوند. این تصمیم محصول طرح بانک مرکزی است که به تازگی از تصویب هیات دولت گذشته است. حتی قرار است که واحد پول ملی نیز از ریال به واحد دیگری تغییر کند اما هنوز درباره واحد پولی جدید توافقی حاصل نشده است.
بانک مرکزی مدعی است که حذف صفرها مزایای مهمی از جمله احساس آرامش روانی میان افکار
عمومی نسبت به ارزش پول و جلوگیری از استهکلات اسکناس دارد. مخالفان طرح می گویند که زیرساخت های اقتصادی برای اجرای چنین ایده ای فراهم نیست و در شرایطی که تورم به صورت به صورت مستمر در حال افزایش است حذف صفرها دردسرهای اقتصادی ایران را دو چندان خواهد کرد.حذف صفرها باعث آرامش روان!
سالهاست که بحث درباره حذف صفرها از پول ملی در جریان است اما اکنون با تصویب کلیات آن در هیات دولت احتمال پیاده سازی آن از همیشه بیشتر شده است. این طرح برای نخسین بار در سال 1386 توسط "غلامرضا مصباحيمقدم "عضو كميسيون اقتصادي مجلس شد. او در توجیه حذف صفرها گفته بود که حجم کنونی اسکناس" موجب از دست رفتن فرصتهاي ارزشمند مردم در داد و ستد پول و موجب هزينههاي مادي اضافي براي بانكها از جمله بانك مركزي و مردم شده است." از دید او "صفهاي طولاني بانكها و معطلي ناشي از آن، نصب دستگاههاي شمارشگر در بانكها، تعداد زياد خودپردازها و صف متقاضيان مقابل آنها بلكه بالاتر از اين احساس كمبود آنها، فرسودگي شديد و سريع اسكناس، هزينه چاپ و محور اسكناس، همه حكايت از زيادي تعداد اسكناس در كشور دارد." سایر طرفداران طرح هم معتقدند که حذف صفرها باعث کاهش اشتباهات محساباتی در معاملات کلان آن می شود و نوعی آرامش روانی را به جامعه تزریق می کند به طوری که مردم ضعف پول ملی را در قبال سایر ارزهای معتبر حس نمی کنند و برای مثال می توانند یک ریال را با یک دلار معاوضه کنند.
تحمیل شوک تورمی؟
مخالفان حذف صفرها از پول استدلال هایی را دارند که نشات گرفته از نگرانی نسبت به ضعف ساختارهای اقتصادی در ایران است. آنها می گویند که در شرایط رشد تورم و فقدان استراتزی پولی- مالی اجرای این طرح می تواند یک شکست فاجعه بار را به همراه بیاورد. به عقیده این کارشناسان "هنگامی که تعدادی صفر از پول ملی حذف می شود، بسیاری از قیمتها مضربی از این تعداد صفر نیستند. به عنوان مثال هنگام حذف سه صفر از پول ملی، عمده قیمت ها مضربی از هزار نیستند و به همین جهت کالاهای 2500 و 3750 ریالی که باید 5/2 و 75/3 ریال قیمتگذاری شوند، با مشکل گرد کردن اعداد مواجه میشوند و از آنجا که عوامل اقتصادی هم قدرت قیمتگذاری دارند، بدونشک اعداد را به سمت بالا گرد میکنند. قدرت قیمت گذاری تنها در مساله گردکردن بروز نمی کند، بلکه وقتی اعداد قیمتی کوچکتر می شوند و قدرت قیمت گذاری هم بالاست، افراد قیمتهای خود را بسیار کمتر از حد تناسب تغییر واحد پول ملی کاهش میدهند و این خود به معنای افزایش سطح عمومی قیمتهاست. از طرف دیگر، به دنبال کوچکتر شدن ارقام، از قبح روانی افزایش بعضی قیمتها کاسته می شود." منتقدان طرح بر اساس تصوری که از تاثیر حذف صفرها بر رشد تورم دارند،اجرای آن در شرایط کنونی را نادرست می دانند چرا که در حال حاضر هدفمندی یارانه به خودی خود عوارض تورمی گسترده بر اقتصاد تحمیل کرده و حذف صفرها از پول می تواند به سیر صعودی تورم دامن بزند.
مجریان بی برنامه
شواهد نشان می دهد که بانک مرکزی باوجودی که استقبال از ایده حذف صفرها از پول ملی، استراتژی واحدی را در قبال آن دنبال نکرده است. "محمود بهمنی" حدود دو سال قبل بود که موضوع حذف صفرها از پول ملی کشور به عنوان یکی از برنامه های بانک مرکزی که با جدیت پیگیری می شود، اما مدتی اعلام کرد که اجرای آن به پس از هدفمندی یارانه ها موکول می شود و بانک مرکزی فعلا چنین برنامه ای را در دستور کار ندارد. او حالا دوباره خبر از اصرار بانک مرکزی بر اجرای این طرح داده و تصویب آن در هیات دولت نیز با توصیه این نهاد بوده است. کارشناسان منتقد طرح درست از همین زاویه نگران تبعات اجرای آن هستند و می گویند در شرایطی که هیچ تدبیر مشخصی برای حذف صفرها از پول وجود ندارد نمی توان به موفقیت آن دلخوش کرد. جالب اینجاست که مسوولان بانک مرکزی به عنوان متولیان اجرای طرح بر خلاف نظر اکثر کارشناسان اعتقادی تاثیر این اقدام را بر تورم به طور کلی انکار می کنند. رییس کل بانک مرکزی در تاکیدی بر این ادعا به تازگی گفته است: طرح حذف صفرهاى پول ملى هیچ تاثیری بر روی کاهش و یا افزایش قیمتها ندارد به دلیل اینکه اگر به طور مثال الان هزار تومان بابت خرید کالایی پرداخت کنیم، با حذف صفرها از پول ملی باز هم همان کالا را با یک ریال خریداری خواهیم کرد." او در همین حال از یک بازه زمانی سه ساله به عنوان حداقل زمان لازم برای حذف صفرهای پول سخن گفته است، امری که از دید ناظران به دلیل بی ثباتی سیاسی در ایران امکان تحقق آن را کمتر می کند.
معیارهای موفقیت و شکست
بر اساس آمار تاکنون 71 کشور طرح حذف صفرها از پول های ملی خود را به اجرا در آورده اند. در برخی کشورها این اقدام پیامی حاکی از ثبات اوضاع اقتصادی را به همراه داشته و در برخی نیز به دوره ای تازه ای تلاطم و بحران منجر شده است. یکی از نمونه های موفقیت آمیز اخیر مربوط به کشور ترکیه بوده که در سال 2005 با حذف 6 صفر از پول مالی دست به اصلاحات پولی گسترده ای زد. موفقیت طرح آنها مدیون زیرساخت های قدرتمند اقتصادی، کاهش نرخ تورم و ثبات سیاسی بود. "دورموش یلماز" رییس سابق بانک مرکزی ترکیه در گفتگویی مهم ترین دلیل موفقیت طرح حذف صفرها از پول ملی این کشور را توانمندی دولت در مهار تورم ذکر کرده بود. او گفته بود :" بدون پايين آوردن نرخ تورم و دادن پويايي در حد قابل مديريت به اقتصاد، موفقيت در عمليات حذف صفر از واحد پول ملي عملي نيست. ". به گفته وی" حذف صفر فقط يك مرحله از كار است و بعد از آن بايد اعتبار پول حفظ شود كه امري بسيار حياتي است، لذا بايد قبل از عمليات حذف صفر مساله تورم بطور اخص و مساله اصلاح ساختارهاي اقتصادي بطور عام مورد توجه قرار گيرد." در سوی دیگر می توان به تجربه شکست خورده برزیل برای حذف صفر از پول ملی اشاره کرد که در ده های گذشته بارها این اقدام را به عملیکرده ولی به دلیل بی ثباتی اقتصادی و نامناسب بودن زیرساخت ها نمی توفیقی به دست نیاورده است و ارزش پول پس از حذف صفرها باز روند نزولی را طی کرده است.
پیامدهای قابل پیش بینی
طرفداران حذف 4 صفر از پول ملی ایران با اتکا به آمارهای دولتی در زمینه رشد اقتصادی و بهبود زیرساخت های توسعه مدعی هستند که اکنون زمان مناسبی برای اجرای این طرح است. برای مثال معاون برنامه معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهوری با ادعای این که تورم ناشی از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها تنها 3 تا 4 درصد بوده است، زمان کنونی را برای اجرای طرح حذف صفرها از پول ملی مناسب دانسته است. مخالفان اما می گویند که اعتمادی به آمار دولت در زمینه اقتصادی وجود ندارد و نه فقط نرخ تورم بسیار بیشتر از میزان ادعایی دولت است بلکه زیرساخت های اقتصادی نیز برای اجرای آن آماده نیست. بر اساس پیش بینی صندوق بین المللی پول رشد اقتصادی ایران در سال جاری میلادی حدود صفر درصد خواهد بود و بحران اقتصادی در قالب يکی از بی سابقه ترين اشکال «رکود تورمی» در تاريخ معاصر کشور، بروز خواهد کرد. این در حالی است که بانک مرکزی ایران به دلیل فشارهای دولتی از ارایه آمار منظم در زمینه رشد اقتصادی، میزان تورم و خط فقر سرباز می زند و به این ترتیب زمینه سلب اعتماد صاحبان سرمایه را نسبت به تحولات بازار فراهم آورده است. "علی مزروعی" از کارشناسان اقتصادی منتقد حکومت در تحلیلی با اشاره به عوارض عدم ارایه آمار از سوی بانک مرکزی گفته است:" در شرایط فقدان داده های آماری صحیح و قابل اعتماد یا انتشار دیرهنگام ومغشوش و پرابهام آنها ، از این داده ها نه تنها فهم درست وعلامت مثبتی دریافت نمی شود بلکه منجر به بی اطمینانی و عدم رغبت یا فرار فعالان اقتصادی از سرمایه گذاری در پروژه های بلند و میان مدت تولیدی خواهد شد که پیامد ناگزیرش جز افزایش بیکاری و تورم و فقر، کاهش نرخ رشد سرمایه گذاری و تولید ملی نخواهد بود." منتقدان حذف صفرها از پول ملی نیز بر همین استدلال یعنی بی ثباتی شرایط اقتصادی تاکید می کنند. از دید آنها در شرایطی که دولت احمدی نژاد وضعیتی به شدت متزلزل را پشت سر می گذارد، اصرار بر اجرای طرح حذف صفرها از پول یک اقدام کاملا اشتباه است چرا که نه فقط پیامی حاکی از ثبات اقتصادی به جامعه منتقل نمی کند بلکه احساس ناامنی روانی و سردرگمی را میان افکار عمومی گسترش می دهد و در نهایت به یک شوک تورمی تازه منجر می شود.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر